Yakıt tasarrufu yapmak isteyenlerin aklındaki ilk soru şüphesiz ki elektrikli araba menzili veya bir şarj ile ne kadar yol gidebilirim olacaktır. Elektrikli araç sahipleri, arabanın modeli, iç özellikleri ve kullanımlarına bağlı olarak tam dolu bir batarya ile elbette farklı mesafelerde yol gidebileceklerdir. Bu yazımızda da bu konu ile ilgili genel bilgilendirmeler ve elektrikli araçların maksimum gidebileceği mesafeler ile ilgili bilgi paylaşımında bulunacağım.
Konuyu sadece elektrikli arabalara özgü düşünmemek gerekir. Benzinli veya dizel bir araç dahi olsa bir depo yakıt ile maksimum olarak gidebileceği mesafeye menzil denilmektedir. Aynı şey elektrikli arabalar için de düşünülebilir. Elektrikli arabaların tam dolu batarya ile gidebileceği maksimum mesafeye menzil adı verilmektedir.
Fakat benzinli bir araç ile yakıt bitmesi nedeni ile yolda kalmanız durumunda çözüm aslında kolaylıkla çözülebilir. En yakın benzin istasyonuna gidip biraz yakıt alarak depoyu doldurmak veya yoldan geçen birisinin aracından biraz kendi deponuza benzin almak. Aynı durumu elektrikli araçlar için düşünmek biraz zor olacaktır. Bataryası tamamen biten bir aracın bataryasını şarj istasyonu haricinde dış etkilerle çalıştırmak biraz imkansız olacaktır. Bu nedenle elektrikli araba menzili, bu tarz araç almayı düşünenlerin akıllarına gelen ilk soru olmaktadır.
Elektrikli bir aracın menzili her şartta, her koşulda aynı olmayabilir. Hatta aynı marka model araç kullanan aynı kişinin bile menzili değişkenlik gösterebilir. Elektrikli araç menzilini etkileyen faktörler aşağıdaki gibidir;
Elektrikli araba üreticisinin aracı satarken size sunmuş olduğu bilgiler, genellikle yalnızca laboratuvar ve test koşullarında elde edilen elektrikli arabanın optimum menzilini temsil eder. Pratikte, bir elektrikli araba menzili genellikle bu ölçütlerin yalnızca üçte ikisine ulaşır.
Elektrikli bir arabanın ortalama menzili yaklaşık 200 km’den başlar. Bununla birlikte, WLTP standardına göre, e-arabaların çoğu artık tek bir pil şarjı ile 300 km’den fazla yol alabilmektedir.
WLTP Standardı Nedir? gibi bir sorunun burada aklınıza gelmesinde hiçbir sakınca göremiyorum. WLTP ne anlama geliyor? Kelime olarak hafif taşıtlar için dünya genelinde uygulanan test prosedürü anlamını taşımaktadır. Bunu açıklamak gerekirse WLTP, otomobil şirketleri tarafından üretilmiş olan araçların Avrupa Birliği ülkeleri sınırlarında satışlarının onaylanması için araçlarda bulunması gereken bazı standart yöntemleridir.
Elektrikli otomobil menzillerinden bahsetmişken, bunu sağlayan en önemli faktör olan Elektrikli araç aküleri konusunda bilgi vermemek olmazdır. Üreticiler elektrikli arabalarda kullanılan bataryaların olabildiğince uzun süre kullanılabilir hale getirmek veya bunları çevreye duyarlı bir şekilde geri dönüştürmek ve nihayetinde elden çıkarmak için araştırmalarını yüksek hızda devam ettiriyor. Üreticiler, mevcut takılı pillerin hizmet ömrü için farklı garanti süreleri verir. Tüketilen kilovat saat veya kat edilen kilometre de optimum pil performansının sonlu olduğuna dair bir gösterge sağlar. Çoğu elektrikli otomobil modeli için batarya ömrü 150.000 ila 200.000 km arasındadır.
Kullanımın artmasıyla birlikte lityum iyon pillerin şarj kapasitesi azalır ve elektrikli arabanın menzili ve performansı düşer. Şarj kapasitesi %70 ila 80’den az olan araç aküleri artık elektrikli otomobil sürücüsü için verimli olmamaktadır. Bu nedenle pek çok marka buradaki düşüşü yavaşlatmak ve ömrü artırmak adına hızla gelişmelere devam etmektedir.
Elektrikli araçların menzili konusunda fabrika verilerine yaklaşmak, kullanıcılar için bir başarı olarak görülebilmektedir. Her ne kadar fabrika verileri bataryanın tamamen dolu olduğu kondisyon verilerini bize test sonuçlarına göre veriyor olsa bile, üreticiler batarya şarj edilirken bu oranın %85 civarında kalması gerektiği konusunda tavsiyelerde bulunuyorlar.
Elektrikli arabalarda menzili uzatmak için yapılacak birkaç basit taktik bulunuyor. Bunları yapabilirseniz siz de mevcut değerlerin birazcık daha üzerine çıkma şansına sahip olup mutlu kullanıcılar listesine adınızı yazdırabilirsiniz. Gelin bu konuları daha geniş şekilde inceleyelim.
İçten yanmalı araçlarda da benzer bir durum söz konusudur. Araç belirli limitlere kadar, hacmi ölçüsünde tork üretir ve bunu hıza çevirir. Limit değerlerden itibaren ise yanma mahaline yük binerek gereken gücü tamamlayabilmek adına daha fazla yakıt tüketiminde bulunur. Benzer durum elektrikli araçlar için de geçerlidir. Aracınızı en uç hız limitlerine kadar zorlamazsanız elektrik motorundaki sargıların ısınmasının önüne geçersiniz. Isınma neden bu den önemlidir? Isı da bir enerji kaynağıdır. Elektrik motoruna yaptığınız zorlama elektrik motorunun enerjiyi işe çevirme oranında düşüş sergiler ve arta kalan enerji ısı enerjisi olarak elektrik motoruna yansır.
Yüksek hızdan kaynaklı olarak meydana gelen hareket enerjisi sonucu oluşan bu ısı, eğer kontrol edilebilirse, yani yüksek hıza maruz bırakılmadan daha düşük seyir hızı sağlanabilirse, elektrik motorunun ısı için harcayacağı elektrik enerjisi de size fazladan menzil olarak geri dönebilecektir.
Aslında bu madde de bir şekilde günlük yaşantımızda sürekli karşılaştığımız olgulardan. Çevremizdeki tüm elektronik aletler için geçerli bir kural vardır. Yüksek sıcaklıklarda elektronik aletlerin devrelerinde bozulmalar meydana gelmektedir.
Bu konuyu hepinizin tekrar aklından çıkmayacağı bir örnekle fazla uzatmadan sizlere sunmak istiyorum. Küçükken uzaktan kumandalı oyuncaklarımızın pilleri bittiğinde ne yapardık? Muhtemelen sizler de benim gibi pilleri çıkarıp belirli bir süre buzdolabına koymuşsunuzdur. İşte bataryanın fazla ısınması da daha çabuk tükenmesine, çözülmesine neden olabilmektedir. Yine genel kanıdan edindiğimiz bilgiler ışığında, elektronik aletler için 40 derece üzerindeki hava sıcaklıkları verim düşmesine neden olur. Kısacası elektrikli aracınızı 40 derece üzeri ortam sıcaklıklarında kullanmak menzilin düşmesine neden olabilmektedir.
Mevcut kullanmakta olduğunuz arabanızda yol bilgisayarı var ise şöyle göz ucu ile şimdi söyleyeceklerime bir bakın ve bu maddeyi o şekilde tekrar düşünün. Kırmızı ışıkta beklerken durgun halde aracınızın yakıt sarfiyatı ortalama 2lt/100km gibi bir değer gösterecek. Sarı ışık yandı ve yeşile geçiş esnasında arkanızdaki arabaları bekletmek istemiyorsunuz. Gaza bir anda yüklendiniz. İşte o hızlanma anında yol bilgisayarınıza baktığınız anda 25lt/100km değerlerini görebiliyorsunuz değil mi anlık olarak? Ne zaman ki normal ve standart hıza ulaşırsanız o zaman aracınızın gerçek değerleri ortaya çıkıyor.
İşte elektrikli arabaların menzilleri de benzer faktörlerden etkileniyor. Sizin aracınızı sürüş tarzınız direk olarak elektrikli araba menzili değiştiren faktörler arasında yer almaktadır. Sakin kullanım sonucunda arabanızın bataryasının ömrünü ve menzilini arttırma şansına sahipsiniz.
Aslında yukarıdaki birçok madde birbiri ile bir şekilde ilişkili. Siz bataryaya ne kadar stabil ve sabit bir yük akışı ve tüketimi sağlarsanız bataryanın menzili de o derece fazla olacaktır. Düz yolda giden bir aracın yakıt tüketimi ile engebeli ve virajlı bir yolda giden aracın yakıt tüketimi farklı olacaktır. Aynı durum elektrikli araçlar için de geçerlidir. Virajlı ve engebeli yollarda düz yola göre elektrikli araba menzili daha düşük olur. Diğer maddelerdeki önerilerin önlemini alarak menzil arttırabilme şansınız var ama seyahat edeceğiniz bölgedeki coğrafi yapıyı değiştiremeyeceğinizden dolayı bu durum biraz şans işi oluyor.
Araç İçi Elektrik Tüketimi
Aracınızın içerisinde kullanmış olduğunuz tüm ekipman ve aksesuarlar tek bir bataryadan ve enerji kaynağından beslenmektedir. O nedenle bir araca fabrika üretimi dışından ne kadar fazla sonradan aksesuar takarsanız, fabrika verilerinden de bir o kadar uzaklaşmış olursunuz.
Araç içerisindeki ısıtma soğutma sistemleri, multimedya eğlence paketlerine ayrılan enerji, tamamen sizin aracınızın bataryasından ve dolaylı olarak gideceğiniz menzilden tüketecektir. Elbette bunlarsız yolculuk yapın diyemeyiz ama mesela klimanız açıkken bir yandan da camlarınız açık olursa boşa enerji tüketmiş olursunuz ve araç kliması sürekli devrede olur. Veya izlemediğiniz veya dinlemediğiniz bir radyo tv kanalı için aracınızın mulltimedya sisteminin sürekli boş yere çalışıyor olması da sizin menzilinizin boşa tüketilmesi anlamına gelmektedir.
Bu ve buna benzer birkaç taktikle dikkatli araç kullanımına bağlı olarak aracınızın menzilini tahmini olarak %20-30 seviyelerinde artırma imkanına sahipsiniz.
Umarım yazımı beğenmişsinizdir. Değerli yorumlarınızı bekliyorum.